„RUCH ZASTĄPI PRAWIE KAŻDY LEK, PODCZAS GDY ŻADEN LEK NIE ZASTĄPI RUCHU”. Autorem tych słów był Wojciech Oczko – nadworny lekarz króla Stefana Batorego, doktor medycyny i filozofii, ojciec polskiej balneologii. Propagował uprawianie kultury fizycznej widząc w niej korzyści zarówno dla ciała jak i dla ducha.
Dlaczego praca mięśni tak pozytywnie wpływa na psychikę?
Jak wiadomo na psychikę może wpływać wiele czynników biochemicznych, które powodują polepszenie bądź pogorszenie samopoczucia. Jednakże jak to możliwe, aby ćwiczenia mogły łagodzić stany, np. depresyjne? Naukowcy przypuszczają, że jest to związane z tym, że ćwiczenia podnoszą poziom serotoniny oraz neurotropowego czynnika pochodzenia mózgowego, których działanie można porównać do działania antydepresantów. Z kolei druga teza mówi o tym, że ćwiczenia powodują lepsze dotlenienie mózgu, co z kolei poprawia jakość snu, a jak nam wiadomo: wyspany człowiek, to zadowolony człowiek! Ponadto ćwiczenia pomagają się zaangażować w wykonywane czynności oraz co więcej, odnaleźć w nich sens i cieszyć się nawet najdrobniejszymi osiągnięciami. Aktywność oddziałuje również na sposób odreagowania stresujących sytuacji. Może stanowić bowiem formę biologiczną wzmacniania mózgu, która będzie neutralizować niekorzystny wpływ stresu na psychikę i ciało człowieka.
Negatywny nastrój, brak energii, uczucie wyczerpania pesymistycznie wpływają na nasze działania. Popadamy w marazm i szukamy sposobów na poprawę samopoczucia. Gdy dodatkowo dręczą nas różne problemy dnia codziennego, mniejsze lub większe zmartwienia każdy dzień bywa udręką. Takie funkcjonowanie jest świetna drogą do wystąpienia depresji, zaburzeń nastroju, apatii. Gdy ewidentne problemy nas przerastają udajemy się do specjalisty, szukamy pomocy w psychoterapii czy nawet w farmakologii. A czasem najprostsze działania, jak aktywność fizyczna i przebywanie na świeżym powietrzu może zdziałać cuda! Osoby trenujące mają zdecydowanie lepszy humor, tryskają humorem i energią! Maja pozytywne nastawienie do życia oraz łatwej pokonują trudności, są zdrowsze, a ich układ immunologiczny działa sprawniej.
Niezwykle ważnym aspektem regularnej aktywności fizycznej jest aspekt psychologiczny, który wiąże się z kształtowaniem charakteru, wzmacnianiem „wiary w siebie”, czy motywacji i odwagi do działań. To w przypadku osób z obniżonym nastrojem daje wymierne rezultaty w poprawie funkcjonowania. Regularny sport, funduje nam pewność siebie, co wynika między innymi z poprawy sylwetki i zdrowia, co za tym idzie wzrostu samooceny samego siebie jak i ogólnego samopoczucia. Motywuje do rywalizacji, co pomaga w przełamywaniu lęków. Daje nam wiarę w samego siebie i swoje możliwości a każda pokonana bariera, powoduje wzrost przekonania, że możemy więcej osiągnąć. Pozwala to na kontrolowanie własnego zachowania, czasu i wyników, i przyczynia się w ten sposób do tego, że czujemy, że mamy poczucie pewnej władzy we własnym świecie.
Drugim nieodzownym aspektem jest oderwanie od problemów. Uprawiając sport skupiamy się na wykonywaniu poszczególnych czynności, kolejnym kroku, kilometrze, ćwiczeniu, które musimy wykonać. Nasze myśli krążą wokół treningu, osiąganego wyniku, organizacji czasu i podjęcia aktywności, zatem absorbują nasze myśli i odrywają nas od zmartwień, czy myśli destruktywnych. Kolejne etapy treningu dają zmęczenie, a za nim idzie duma i pozytywne odczucie „dałem radę”, co w niewątpliwy sposób pozwala na wzrost samopoczucia i samooceny. Jednocześnie motywuje do dalszej aktywności sportowej, lepszych wyników i konkretnych celów. Poprawa sylwetki wpływa na wzrost atrakcyjności, to również działa fantastycznie na poprawę poczucia własnej wartości. Radość z efektów jakie daje nam regularny trening motywuje do działania nie tylko w sferze sportu, ale również w innych dziedzinach życia. Lepsze samopoczucie, atrakcyjność fizyczna czy większa wiara w siebie przekłada się na sukcesy w pracy czy poprawę relacji międzyludzkich. Udowodniono, że regularne treningi sportowe wpływają na większe pożądanie i ochotę na seks, co przekłada się na wzmocnienie relacji w związku oraz czerpanie większej radości z bycia razem. W pracy skutkuje większą kreatywnością czy szybkością w podejmowaniu decyzji, a także wpływa pozytywnie na zdecydowanie i odwagę w podejmowanych działaniach.
Warto podkreślić, że jako taka, aktywność fizyczna chroni przed depresją i jest niezwykle istotna w profilaktyce zdrowia psychicznego. Psycholodzy i psychiatrzy pracujący na co dzień z pacjentami dotkniętymi stanami depresyjnymi, wychodzącymi z nich a także tymi, którzy starają się uchronić przed ich powrotem dostrzegają, jak ważną rolę w życiu pacjentów może odgrywać regularne uprawianie sportów. Dowolność co do wyboru dyscypliny jest tu naprawdę duża – podczas gdy jednym większą przyjemność sprawi bieganie w parku, dla innych radością będzie wyjście na basen, uprawianie gier zespołowych, czy sportów ekstremalnych.
Głębokie stany depresyjne to nie tylko poczucie ciągłego smutku czy niezadowolenia – osoby cierpiące z powodu depresji nie są często w stanie podnieść się z łóżka, zadbać o własną higienę, czy nawet samodzielnie przygotować dla siebie posiłków. W przypadku takich osób nie można liczyć, że sport podniesie ich na nogi. Skuteczna terapia może jednak z czasem wprowadzać elementy wysiłku fizycznego, budując ponownie od podstaw bardziej pozytywną relację chorego z własnym ciałem i psychiką. Sport wprowadza się do życia osoby z depresją stopniowo, zgodnie z jej możliwościami. To często jeden z większych elementów terapii w ośrodkach leczenia zaburzeń.
W jaki sposób aktywność pomaga przy konkretnych zaburzeniach i chorobach?
- Depresja:
- Regularne ćwiczenia znacząco redukują objawy od łagodnej do umiarkowanej depresji.
- Aktywność może zapobiegać nawrotom depresji.
- Aktywność może pomóc przeciwdziałać tyciu spowodowanym przez leki antydepresyjne.
- Zaburzenia lękowe:
- Regularne ćwiczenia znacząco redukują objawy lęku.
- Ćwiczenia mogą być traktowane jako zdrowa forma ekspozycji na fizyczne objawy ataków paniki, takich jak przyspieszone bicie serca i pocenie się. Terapia ekspozycyjna może pomóc przyzwyczaić się i poczuć bardziej komfortowo z doznaniami, które wcześniej były odbierane jako niebezpieczne lub przerażające.
- Uzależnienia:
- Regularne ćwiczenia pomagają zredukować częstotliwość i intensywność głodu narkotykowego.
- Ćwiczący są mniej podatni na nawrót nałogu.
- Istnieją badania dowodzące, że młodzież zaangażowana w programy związane z aktywnością rzadziej sięga po narkotyki po raz pierwszy.
- Ćwiczenia są zdrowym zamiennikiem dla spędzania czasu, który uprzednio spędzało się na korzystaniu z używek.
- Zaburzenia odżywiania:
- Jedno z badań dotyczące młodej kobiety ukazało, że ćwiczenia okazały się być bardziej efektywne od terapii poznawczo-behawioralnej podczas leczenia bulimii. Aktywność, jako jeden ze składników terapii poznawczo-behawioralnej poprawia skuteczność leczenia napadów objadania się.
Dodatkowe korzyści:
- Lepszy sen,
- Spowolnienie rozwoju choroby Alzheimera,
- Odprężenie,
- Poprawa nastroju,
- Wzrost energii,
- Spowolnienie pogorszenia zdolności poznawczych związanego z procesem starzenia się,
- Poprawa kondycji i zdrowia fizycznego.
Dlaczego sport tak pozytywnie wpływa na zdrowie psychiczne, dobre samopoczucie i poprawia komfort życia? Bo:
- Sport uczy przegrywania – przekłada się to na radzenie sobie z porażkami w codzienności. Wszelkie przegrane sytuacje przekłuwamy na doświadczenia, które mogą okazać się dla nas cenne. Stajemy się silniejsi psychicznie i bardziej wyrozumialsi dla swoich błędów.
- Sport uczy cierpliwości – każdy dobry efekt wymaga pracy i wytrwałości, podobnie jak w życiu. Widzimy ile czasu musimy poświęcić dla osiągnięcia zamierzonych efektów. Dzięki temu potrafimy również dawać sobie czas nie tylko w sporcie, ale i w życiowych sprawach.
- Sport uczy radzenia sobie ze stresem – stresowe sytuacje w sporcie zdarzają się często, dzięki czemu patrzymy na nie jako na wyzwanie. Stres nie jest już paraliżującym uczuciem a bodźcem do działania – nie tylko w sporcie, ale i w życiu!
- Sport uczy radości z życia – poziom adrenaliny, czy endorfiny wzrasta, jeżeli wykonujemy jakąś aktywności fizyczną. Wtedy czujemy, że żyjemy! Ruch z rana jest doskonałym sposobem na lepszy i radosny dzień. Z kolei aktywność fizyczna wieczorem pozwala na rozładowanie emocji z minionego dnia i lepszy sen.
- Sport uczy nie-perfekcyjności – nie wszystkie elementy w naszej aktywności fizycznej muszą być idealne. Mimo wszystko małymi krokami dążymy do upragnionych efektów. Kiedy codzienność zarzuca nas koniecznością bycia idealnym – dzięki sportowi doskonale wiemy, że bez ideału też możemy osiągnąć wiele!
Ćwiczenia odbierane są jako moment stresu, uruchamiany jest więc mechanizm walki i ucieczki. Aby chronić mózg przed stresem, uwalniane zostaje białko BDNF (Brain-Derived Neurotrophic Factor) zawierające element ochronny i naprawczy dla neuronów pamięci. Wydzielane są też endorfiny oraz inne neuroprzekaźniki chroniące mózg i odpowiedzialne za: poprawę nastroju, uczucie euforii i zmniejszenie bólu związanego z ćwiczeniami.
Treningi pobudzają mózg, powodują lepsze dotlenienie i zwiększony przepływ krwi, co sprawia że komórki nerwowe namnażają się i wzmacniają. Ćwiczenia wywołują więc szereg mechanizmów zapewniających zdrowie neuronów i lepszą pracę całego układu nerwowego.
Dlatego KORELACJA: AKTYWNOŚĆ FIZYCZNA A ZDROWIE PSYCHICZNE JEST NIEZAPRZECZALNA, a trenujący dzięki uprawianiu sportu często znajdują w sobie energię, siłę i moc, by dokonać istotnych zmian w swoim życiu i uczynić je lepszym, a nawet rozpocząć, czy wspomóc proces uzdrawiania, a nawet poprawić efekty podjętej terapii. A, że często uprawiamy sort w konkretnym miejscu, zaczynamy asocjować to właśnie miejsce z lepszym samopoczuciem i wewnętrzną siłą. Nie bez znaczenia jest tu również grupa osób, z którymi trenujemy, i które razem z trenerami i infrastrukturą budują miejsce i atmosferę, pomagającą przezwyciężyć lęki, okiełznać strachy i wspomóc proces uzdrawiania oraz podejmowania decyzji. SPORT ZATEM STAJE SIĘ TERAPIĄ, a miejsce, w którym się trenuje, miejscem bezpiecznym, azylem i miejscem mocy! Szukajcie takich miejsc, bo warto! A takie miejsca zaprawdę istnieją….
